In memoriam: Menahem Pressler (1923 - 2023)
zo 7 mei 2023 - 2 minuten leestijd - Tekst: Lonneke Tausch
Op 6 mei 2023 overleed de legendarische pianist Menahem Pressler op 99-jarige leeftijd. In verschillende gedaanten was hij gedurende meer dan zeventig jaar met regelmaat te gast in Het Concertgebouw: als pianist, als lid van het door hem opgerichte Beaux Arts Trio, als docent, als gastsolist bij orkesten... De kleine pianist met de meestal zo olijke blik gaf op 9 oktober 1949 zijn eerste solorecital in de Kleine Zaal, in 2018 was hij daar voor het laatst te beluisteren. Tien jaar geleden debuteerde hij nog bij het Concertgebouworkest. De bijzondere band van de pianist met Het Concertgebouw werd in 2006 extra bevestigd met de uitreiking van de Concertgebouw Prijs aan Menahem Pressler.
Onderdeel van
Menahem Pressler en het Beaux Arts Trio
Wat Menahem Pressler het meest beroemd heeft gemaakt, is een halve eeuw werk als spil van het Beaux Arts Trio. Dit legendarische pianotrio verzorgde sinds het eerste optreden op 13 juli 1955 ruim zesduizend concerten en kreeg in 2006 de Concertgebouw Prijs. In 2008 stopte het trio, op dat moment met violist Daniel Hope en cellist Antonio Meneses. Menahem Pressler had het opgericht met de Franse violist Daniel Guillet – die nog met Ravel had gemusiceerd – en de Amerikaanse cellist Bernard Greenhouse.
In zijn lange bestaan kende het Beaux Arts Trio vijf violisten en drie cellisten, maar Menahem Pressler was van de eerste tot de laatste dag de pianist. Het Beaux Arts Trio nam het merendeel van het repertoire voor pianotrio op, het ensemble maakte het genre dat ernstig overvleugeld was geraakte door het strijkkwartet opnieuw salonfähig. Daarnaast speelde Menahem Pressler meer dan dertig soloalbums in, waarvan de laatste twee – de Debussy-verzameling Claire de lune en Schumanns Dichterliebe met bariton Matthias Goerne – verschenen in 2018 en 2019.
Menahem Pressler met het Beaux Arts Trio in 2007
Van Triëst naar de Verenigde Staten
Het joods-Poolse gezin Pressler vluchtte in 1939 voor de nazi’s met de laatste boot van Triëst naar Palestina. Zoon Max veranderde zijn naam in Menahem, wat ‘trooster’ betekent, en emigreerde in 1955 naar de Verenigde Staten, waar hij zijn hele leven als docent trouw bleef aan de Jacobs School of Music in Bloomington. In San Francisco had hij in 1946 zijn doorbraak beleefd met het winnen van de Debussy International Piano Competition, waarna hij zijn officiële solodebuut maakte bij The Philadelphia Orchestra onder leiding van Eugene Ormandy. Al gauw werd de pianist door de meest gerenommeerde Amerikaanse en Europese orkesten uitgenodigd, maar zijn carrière in het concertrepertoire kwam in de schaduw te staan van de drukke agenda van zijn Beaux Arts Trio.
Ik heb altijd gezocht naar dat unieke element in mijn eigen spel, en soms vond ik het.
Nadat het Beaux Arts Trio was ontbonden bleef Menahem Pressler tot op hoge leeftijd nieuwe samenwerkingen aangaan: zo debuteerde hij in december 2013 bij het Koninklijk Concertgebouworkest, in de week van zijn negentigste verjaardag. Op 7 april 2018 speelde hij in de Kleine Zaal het Pianokwintet van Franck met het Schumann Quartett, dat hij had leren kennen in een van de vele masterclasses die hij gaf aan de jongste generatie kamermusici. Zo had hij bijvoorbeeld in 2008 in Het Concertgebouw ook gewerkt met het Van Baerle Trio.
Menahem Pressler neemt in 2006 de Concertgebouw Prijs in ontvangst
In oktober 2018 stond een solorecital in de Kleine Zaal gepland, maar de reis uit Amerika was op dat moment te zwaar voor de 94-jarige. Er werd nog een nieuwe datum geprikt in april 2019, maar helaas kon Menahem Pressler ook toen niet meer naar Amsterdam komen.