Backstage: Iris van der Valk en Pétrie de Vries over het Beethoven Festival Online

De dames van de social media hebben het razend druk. Nu thuiszitten het nieuwe uitgaan is geworden, floreren de digitale kanalen. ‘Het is volle bak op online’, zegt Pétrie. ‘Voor ons is het belangrijk om zichtbaar te blijven nu er geen concerten zijn. Maar mensen hebben ook muziek nodig. Muziek biedt troost, juist in deze tijd.’

Elke maand hebben Iris en Pétrie overleg. Dat was al zo voordat de pandemie alles platlegde. Iris: ‘Zo houden we elkaar op de hoogte van onze plannen. We kijken waar we kunnen samenwerken en elkaar kunnen versterken.’ In het laatste overleg vertelde Pétrie dat ze de negen symfonieën van Beethoven wilde gaan streamen. ‘Die archiefstreams met Iván Fischer hadden we nog op de plank’, licht Pétrie toe. ‘Eigenlijk stonden ze in de planning voor juni. Maar omdat het orkest toen weer in de zaal mocht spelen en we concerten zonder publiek konden streamen hadden we ze bewaard voor als er weer een lockdown zou komen.’

Schouders eronder, even keihard doorwerken, maar wel met het mooie vooruitzicht dat we iets memorabels gaan neerzetten

Dat moment is nu daar. Iris: ‘Ons festival Beethoven 2020 in november met onder meer het Orkest van de Achttiende Eeuw kon vanwege de aangescherpte maatregelen niet doorgaan. Wij wilden online ook iets met Beethoven gaan doen. Dus toen ik hoorde dat Pétrie die symfonieën wilde gaan streamen, riep ik: ho, wacht, misschien kunnen we iets samen doen, geef me even de tijd om dit intern te overleggen.’

Zo gezegd, zo gedaan. In drie dagen had Iris haar collega’s overtuigd en waren de financiën geregeld. Er restten nog precies tien werkdagen om het Beethoven Festival Online op poten te zetten. ‘In anderhalve week moeten we vijftien video’s produceren’, vertelt Iris. ‘Dat betekent: schouders eronder, even keihard doorwerken, maar wel met het mooie vooruitzicht dat we iets memorabels gaan neerzetten. Pétrie en ik hebben elkaar op speeddial, we hebben de hele dag contact.’

De musici die ik belde met de vraag om mee te doen waren meteen enthousiast.

Elke avond wordt een symfonie gestreamd. Die wordt voorafgegaan door een interview met een orkestmusicus door Floris Kortie. Pétrie: ‘De interviews worden opgenomen in een huiskamerachtige setting op het podium van de Grote Zaal. Elke musicus vertelt iets over zijn instrument en waar de luisteraar op moet letten bij het beluisteren van de symfonie. De musici die ik belde met de vraag om mee te doen waren meteen enthousiast. In no time had ik mijn lijstje rond.’

Daarnaast worden zes Empty Concertgebouw Sessions speciaal voor het festival geproduceerd. ‘We hebben drie Sessions in samenwerking met het Concertgebouworkest’, vertelt Iris. ‘Musici uit het orkest spelen onder meer het Octet en het Septet. Verder werken mee het Van Baerle Trio, violiste Simone Lamsma en fortepianist Ronald Brautigam. Alleen die laatste Session is in de Kleine Zaal. Alle andere opnamen doen we in de Grote Zaal. Door de anderhalvemeterregel is het podium van de Kleine Zaal simpelweg te krap voor musici en opnamecrew.’

‘Een Beethovenoverdosis’, dat is wat de luisteraars te wachten staat volgens Iris. Want behalve de symfonieën en een aantal kamermuziekwerken wordt ook de tweeënhalf uur durende documentaire In Search of Beethoven uitgezonden. ‘En we hebben ook nog een aantal video’s van Christiaan Kuyvenhoven uit zijn #Beethoven250 YouTube-serie’, vertelt Pétrie. ‘In dit Beethovenjaar publiceert hij elke week een laagdrempelige Beethovenvlog. Vijf daarvan gaan we delen.’

Nu musici en publiek elkaar niet in de zaal kunnen ontmoeten, is social een makkelijke manier om grote aantallen luisteraars te bereiken

Iris en Pétrie werkten eerder samen bij het Mahler Festival Online, afgelopen mei. Pétrie: ‘Daarop hebben we heel veel leuke reacties gekregen. Mensen gingen er echt elke avond voor zitten, ze hadden de uitzendingen in hun agenda gezet. Ook aan de andere kant van de wereld kropen ze om twee uur ’s nachts achter de computer. Ze raakten met elkaar aan de praat over de uitvoeringen en de interpretatie van de dirigent. Er ontstond een community. Echt geweldig. We bereiken zo een heel ander publiek dan dat normaal in de concertzaal zit.’

‘Deze tijd biedt heel veel kansen voor online’, zegt ook Iris. ‘Het wordt steeds relevanter. Nu musici en publiek elkaar niet in de zaal kunnen ontmoeten, is social een makkelijke manier om grote aantallen luisteraars te bereiken. We hebben het afgelopen halfjaar echt heel bijzondere dingen gemaakt. Het Mahler Festival Online natuurlijk, maar ook de Kindermuziekweek en de Empty Concertgebouw Sessions.’

‘Musici staan veel meer open voor online initiatieven dan toen ik drieënhalf jaar geleden in deze baan begon’, vervolgt Iris. ‘Eerst hadden ze zoiets van: hoezo video, ik geef toch gewoon concerten? Ook het publiek snapt steeds beter dat er ook online heel veel te zien is. En andersom: wij weten ons publiek online steeds beter te vinden.’

We zijn aan het onderzoeken of we hybrideconcerten kunnen gaan aanbieden

Samen muziek beleven in een volle zaal met een prachtige akoestiek, die sensatie zal je thuis op de bank nooit kunnen evenaren. ‘Je kunt de beeld- en geluidskwaliteit nog zo goed aanbieden, er gaat natuurlijk niks boven de live-ervaring’, geeft Pétrie toe. ‘Daar kan geen community tegenop.’ Maar toch: ‘We zijn aan het onderzoeken of we hybrideconcerten kunnen gaan aanbieden’, vertelt Iris. ‘Dus dat je kunt kiezen tussen een offline of een online ticket. Op die manier bedien je zowel de mensen in de zaal als je publiek in ik roep maar wat Tokio.’

Of dat de toekomst is, wie zal het zeggen? Voorlopig belooft het Beethoven Festival Online een nieuwe kroon te worden op de online samenwerking tussen gebouw en orkest. ‘Op Instagram hebben wij elkaar de liefde verklaard’, zegt Iris lachend. Ze vertelt over een foto die ze in juni na de lockdown had geplaatst van de eerste orkestrepetitie in de zaal. Die was voorzien van commentaar als: ‘We missed you’ en ‘We are so happy that you are back’. Hoe het muziekleven ook verdergaat, op het gebied van social media hebben gebouw en orkest elkaar duidelijk gevonden.