Ontdek
  1. Zoeken
  2. Concerten
  3. Menu
  4. Inloggen
Letterscuptuur joodse musici ronald knapp 808x608

Kunst in het gebouw: Herinnering aan 17 Joodse musici, een sculptuur van René Knip

wo 4 mei 2022 - 2 minuten leestijd - Tekst: Liesbeth Houtman

Zeventien Joodse musici uit het Concertgebouworkest werden in de Tweede Wereldoorlog ontslagen. Drie van hen overleefden de Holocaust niet. Grafisch ontwerper René Knip maakte op uitnodiging van Evelyne Merkx, huisarchitecte van Het Concertgebouw, een herinneringsteken. De levensgrote gecalligrafeerde lettersculptuur hangt nu ruim twee jaar in de omloop van de Grote Zaal op de eerste verdieping, tegenover de Mahlerbuste.

Onderdeel van

Letterscuptuur joodse musici ronald knapp 1280x608

‘Evelyne Merkx ken ik al zo’n dertig jaar’, vertelt René Knip. ‘Vaak als zij een grafische toepassing nodig heeft als onderdeel van haar binnenhuisarchitectuur, komt ze uit bij mij. Zo heb ik voor Het Concertgebouw eerder opdrachten gedaan. Ik ontwierp rond 1990 de signing van het keldergebied en ook het eretableau van de Concertgebouw Prijs is van mij. Daarnaast werk ik voor het Concertgebouworkest.’

‘Dit betrof natuurlijk wel een heel bijzondere opdracht. Ik wilde er geen grafstenen tekst of plaquette met namenlijst van maken. Het onderwerp is zo gevoelig. Het gaat over beschaving, over dapperheid, over kwetsbaarheid. Over musici die in de bloei van hun leven zijn geknakt. Dat wilde ik tot een beeld maken. Zo kwam ik op een kapotte klimop. Een bloeiende plant waarvan de takken stuk zijn gemaakt. De namen heb ik daarin grafisch verwerkt.’

Ik wilde er geen grafstenen tekst of plaquette met namenlijst van maken

‘De keuze van messing als materiaal van de sculptuur was een idee van mij. Het ontwerp heb ik met de tekenpen op papier gezet. De tekening heb ik vervolgens op de computer bewerkt zodat deze kon worden watergesneden uit een messing plaat. Een gespecialiseerd bedrijf heeft ten slotte de fragiele messing onderdelen op het wandvlak aangebracht.’

‘Tijdens het werken was ik me steeds bewust van de geschiedenis, van de kwetsbaarheid van de namen die ik noteerde. Dat emotioneerde me wel. Het inspireerde me bovendien om extra mijn best te doen. Het honorarium deed er in dit geval niet zoveel toe. Het voelde voor mij als geven aan mensen die niet de kansen hebben gekregen die ikzelf wel heb gehad.’

Tijdens het werken was ik me steeds bewust van de geschiedenis, van de kwetsbaarheid van de namen die ik noteerde

‘Een tijdje geleden nam een man contact met mij op. Hij had het gedenkteken zien hangen, een van de orkestmusici was familie van hem. Het had hem zeer ontroerd. Hij vroeg mij om de werktekening. Die wilde hij laten graveren op een buitentegel bij zijn boerderij in Friesland. Heel bijzonder. Hij heeft mij uitgenodigd om een keer te komen kijken. Dat zal zeker gebeuren.’

Letterscuptuur joodse musici wim kluvers 1280x608

De zeventien Joodse orkestmusici die genoemd staan op de sculptuur zijn:

Zoltan Szekely (concertmeester)
Léon Rudelsheim (eerste viool)
Joël Hekster (eerste viool)
Ben Meyer (eerste viool)
Samuel Tromp (tweede viool)
Salomon Snijder (tweede viool)
Louis Pens (tweede viool)
Simon Fürth (tweede viool)
Jacques Koen (tweede viool)
Siegfried de Boer (tweede viool)
Jacques Muller (altviool)
Samuel Brill (cello, aanvoerder)
Samuel Gompertz (contrabas)
Louis Salomons (fagot)
Joseph Sloghem (trompet)
Emanuel Haagman (trombone)
Rosa Spier (harp, aanvoerder)

Bekijk ook eens