Julia Hagen: ‘Ik speel liever intens dan perfect’

Julia Hagen kijkt boven aan de artiestentrap naar het podium. ‘Dat ik hier in 2023 voor het eerst stond’, zegt de Oostenrijkse cellist, ‘weet ik nog heel goed. Het was vlak voordat ik op moest en ik was dolblij dat ik een jumpsuit aan had, een jurk was me afgeraden. Je moet er toch niet aan denken dat je struikelt met een cello in je hand. De trap is al lang genoeg, en voor het eerst op zo’n podium staan is razend spannend. Ik kan nerveus zijn als ik met bepaalde orkesten of dirigenten speel, maar nu was het dit gebouw waardoor ik die zenuwen voelde. Dat komt puur door de geschiedenis, de sfeer die het pand ademt.’

Je moet er toch niet aan denken dat je op de trap struikelt met een cello in je hand

Boven in de gang, tegenover de podiumdeur, staan op een plaquette de laureaten van de Concertgebouw Prijs. ‘Hagen Quartett’, staat er ook; het ensemble kreeg in 2019 de prijs toegekend. ‘Zo vreemd, voor mij is dit gewoon mijn familie’, zegt Julia Hagen. ‘De eerste keer dat iemand mij vroeg hoe het was om de dochter van Clemens Hagen [cellist en oprichter van het kwartet, red.] te zijn, wist ik niet wat ik moest antwoorden. Hij is gewoon mijn vader.’

Eén lijn Hagens

Inmiddels gaat ze er anders mee om, de vragen verbazen haar niet meer. Zo’n kwartet bestaat nu eenmaal uit supersterren, zegt ze. Het Hagen Quartett houdt in juli 2026 op te bestaan. ‘Nog nooit heb ik de wens gehad met een specifiek orkest te spelen, maar wat ik wel wilde is het Strijkkwintet van Schubert uitvoeren met het Hagen Quartett. En dat doen we nu, in het afscheidsjaar.’

De in 1995 geboren Julia Hagen komt uit een muzikale familie, één lijn Hagens en allemaal uit Salzburg, Mozarts geboortestad. Ze soleerde al bij verscheidene orkesten, waaronder de Wiener Philharmoniker en het Cleveland Orchestra. ‘Mijn ouders hebben zich buiten mijn studie gehouden. Ik had hen natuurlijk als voorbeelden in huis, maar ze lieten me volledig mijn eigen gang gaan. Belangrijk was dat ze wisten wie de goede docenten waren.’

Mijn ouders lieten me volledig mijn eigen gang gaan

‘Rond mijn tiende wilde ik eigenlijk stoppen met spelen, zoals dat gaat als je kind bent. Ik raakte een beetje verveeld, terwijl mijn leraar geweldig was. Mijn ouders zeiden: “Prima als je wilt stoppen, maar dan moet je het zelf tegen je docent vertellen.” Dat durfde ik niet, dus ging ik door. Ik kwam bij een volgende leraar terecht, Enrico Bronzi aan het Mozarteum in Salzburg. Hij was een Italiaan, we spraken gebrekkig Engels, maar het was zo inspirerend.’

Hagens ogen schitteren: ‘Vanaf dat moment wist ik: ik wil cellist worden.’ Ze had meerdere docenten, in Berlijn, Wenen en aan de Kronberg Academy. Van Heinrich Schiff heeft ze het meeste geleerd, ook al studeerde ze kort bij hem. Hoe Schiff muziek in woorden kon uitleggen, noemt Hagen bijzonder.

Kwetsbaar opstellen

Even later staan we achter in de Grote Zaal onder het balkon, graag wilde ze even naar binnen lopen. Reuring alom, de stoelen zijn verwijderd, een verhuurder voor die dag is bezig dinertafeltjes in te richten. Jan Vayne speelt in achter de vleugel op het podium, het licht verschiet van geel naar rood en paars. ‘De zaal is groot, maar het podium heeft ook iets heel intiems. Deze ruimte voelt hoe dan ook warm.’

Met Concertgebouworkest Young speelt ze er binnenkort het Celloconcert van Elgar en met het Residentie Orkest staat Schumann op de rol. ‘Twee absolute hoogtepunten uit de celloliteratuur’, vindt Hagen. ‘Schumann is erg moeilijk. Iedere seconde moet je erbij zijn met je hoofd, en het is pianistisch geschreven, bepaald niet comfortabel voor de cello. Je moet je ook buitengewoon kwetsbaar opstellen, anders werkt het niet.’

Emoties

‘Ik koos voor de cello omdat je al spelend zit, en je hebt een instrument in handen dat je kunt omarmen. Ik verstopte me altijd in de cellokist van mijn vader. Het ging allemaal heel natuurlijk. Met de cello heb ik het gevoel dat ik preciezer ben in het uitdrukken van iets dan met woorden. Er is nooit een filter. Ik kan, zonder te denken, al mijn emoties uiten. Er was wel een fase tijdens mijn studie waarin ik dat kwijtraakte, ik begon ineens na te denken over wat ik aan het doen was. Pas nu begin ik weer een beetje terug te krijgen wat ik als kind voelde: alleen maar met de muziek bezig zijn.’

Ik verstopte me altijd in de cellokist van mijn vader

Hoe bereikte ze dat punt opnieuw? ‘Ik wil totaal in de muziek zitten, expressiever zijn. Is het soms niet helemaal perfect wat er op het podium gebeurt, dan is dat zo. Het gaat me om de intensiteit, en dan neem ik risico’s. Als ik muziek maak wil ik eerlijk zijn, niet een show neerzetten. Eerlijkheid in de muziek is voor mij het allerbelangrijkste.’

Magie

Haar cello is een Francesco Ruggieri uit Cremona, 1684. Op een cello moet je volgens Hagen niet alleen kunnen zingen, maar ook expressief spreken. Ze heeft niet het meest lyrische instrument denkbaar, vindt ze, maar vooral in een grote zaal klinkt het warm met een diepe kleurenrijkdom. En Schumann is een verteller in zijn concert, daar past haar cello perfect bij.

Het rondje gebouw eindigt in de foyer van de Kleine Zaal, waar het zachte stemmen van een harp klinkt. Hagen spitst de oren, ze speelt het avondconcert met Anneleen Lenaerts, een van haar muzikale partners. ‘De beste momenten op het podium zijn als je met iemand of met een groep musici samenspeelt, op één lijn zit. Dan kan er magie ontstaan.’