Mahlerman doet verslag - Dag 3

Ik beken: ik luister graag andere concertbezoekers af. Het is sterker dan mezelf. Vooral als je alleen op een concert bent, kan je zonder argwaan te wekken luistervinken terwijl je op je mobiel scrollt of interesse veinst voor een folder. Al snel hoor je of het om vurige melomanen gaat of - God verhoede - zelfverklaarde kenners. Die zijn zelden het afluisteren waard.

Geloof me: op dit Mahlerfestival is dat afluisteren een feest en is de drang sterker dan ooit. Deze tweeduizend mahlerianen vormen elke avond een onderzoeksgroep op zich. Niemand is hier zomaar, dit zijn geen concerten die toevallig in je abonnementsreeks zitten en waarvoor je bijna was thuisgebleven. Mensen willen hier écht zijn en ze komen van over de hele wereld. Wat zoeken en vinden ze in Mahler? Waarop letten ze bij deze of gene symfonie? Hoe luisteren ze er (anders) naar? Het boeit me mateloos.

Het volstaat door de gangen te wandelen en hier en daar halt te houden en je hoort het allemaal. Dat Mahler als het leven zelve is – een klassieker. Dat Mahler ‘alles’ is – een open deur. Herinneringen aan Bernard Haitink, onvermijdelijk in dit gebouw. Dat Mahler Amsterdam te koud vond, heeft iemand gelezen. Klopt. Ik verwijl een poos naast een ouder echtpaar van wie de man doordramt over het koor in Mahler 2. Het koor, benadrukt hij, het koor. Ik kom niet te weten waarom dat koor hem zo dierbaar is.

Wel hoorde ik over een boek met smeuïge details over Alma Mahler. Iemand had gelezen hoe Alma zogezegd naar een kuuroord trok maar eigenlijk bij Walter Gropius in zijn Bauhaus zat. Zelfs Alma’s moeder zat mee in de slag, de intrigante! Het was allemaal Gustav zijn schuld: hij had zijn vrouw maar niet zo moeten verwaarlozen. Met dat componeren ook altijd – ga op vakantie toch iets leuks doen met het gezin in plaats van in dat hutje op muziekpapier te kribbelen. Toen Gustav wist hoe het zat, vond Alma hem helemaal over zijn toeren terug op de grond, ‘om dichter bij de aarde te zijn’, zei hij. Je ziet het Gustav zo doen: altijd klaar voor het grote gebaar. Alma Mahler, wat een vrouw. Puccini, met zijn voorliefde voor gevaarlijke vrouwen, had er een opera kunnen over schrijven.

Is het verbeelding of beginnen de mahlerianen zich ostentatiever te kleden? Ik spot meer en meer t-shirts met daarop het hoofd van Mahler, soms enigszins verbleekt door intensief gebruik dan wel een verkeerde temperatuur van de wasmachine. Een t-shirt over Mahler in Colorado. Een t-shirt met een knipogende Mahler. Een t-shirt met ‘I love Gus’, wellicht off-topic hier. Een t-shirt met een mystieke boodschap die misschien beter tijdens latere symfonieën wordt gedragen. Van t-shirts gesproken: Vrouwkje Tuinman droeg ook een opvallend exemplaar tijdens haar Late Night Talk. Na Mahler 2 ontpopte Iván Fischer zich er andermaal als een stand-up comedian, daartoe aangemoedigd door de bizarre vragen uit het publiek. Behalve een grappig man is Iván Fischer ook een groot en ontroerend integer musicus. ‘De Tweede symfonie is geen symfonie als een ander’, sprak hij. ‘Ze is een soort ritueel. Je kan haar maar beter niet te veel uitvoeren.’

En zo hoorde ik toch nog de wijsheid waar ik die avond op zoek naar was geweest.

Zomaar. Zonder luistervinken.

Tot morgen,

Kräftig. Entschieden,

Mahlerman

Drie hoogtepunten van de dag:

• Iván Fischer die na het eerste deel van de Tweede symfonie een minutenlange pauze laat, zoals ook in de partituur staat.
• De stand-up comedy van diezelfde Iván Fischer tijdens de Mahler Late Night met Vrouwkje Tuinman.
• De sfeer in het Mahler Paviljoen in het Vondelpark op zaterdagavond.