Mahlerman doet verslag - Dag 5

Het Vondelpark lijkt een elysium. Jeugd strekt zich in al haar glans uit op het grasveld, laat zich zon en zaligheid weggevallen. Je zou je overleden kunnen wanen, aangekomen op een hemels plein waar je even kan vertoeven in afwachting van verdere instructies. Een groep meisjes leunt landerig op een elleboog en kijkt me onderzoekend aan. De zon schijnt door hun schoonheid heen. Een flard Mahler welt in me op: Von der Schönheit, het vierde lied uit Das Lied von der Erde.

In dat lied gaat het over een groep meisjes die aan de oever van een meer zitten. Ze plukken blaadjes van lotusbloemen, naar het schijnt symbool voor spirituele groei en verlossing. Dan plots tumult. Een groep jongens galoppeert voorbij op paarden en maakt nog extra misbaar als ze de meisjes zien. Anno 2025 kan je het hertalen naar: meisjes vertoeven in een park, scrollen op hun mobieltjes door de socials, tot enkele naarlingen op knerpende brommertjes de rust verstoren. Te paard of op een brommer: de jongens zijn snel weer verdwenen, maar niet voor de laatste even omkijkt en de blik van het mooiste meisje van het gezelschap treft. Hun blikken haken in elkaar en onbewaakt zien ze elkaar hoe ze echt zijn, zonder de houding die ze zich aanmeten.

In dem Dunkel ihres heißen Blicks
Schwingt klagend noch die Erregung ihres Herzens nach.

In het duister van haar vurige blik
zindert de opwinding van haar hart nog klaaglijk na.

Zo zingt de mezzosopraan, waarna een korte orkestrale uitgeleide volgt. Die is een van de vele kleine wondertjes in Mahlers muziek. Tederheid en vergankelijkheid in enkele delicate maten kamermuziek. De hint van een melancholiek walsje. Mini-nootjes in de violen, dan altviolen, morendo. Een harp tussen die mini-nootjes. Een kristallen slotakkoord met boventonen in celli en harp en met de fluiten, ‘zu 3’. Het is een passage die me al maanden behekst. Ze dreef me zelfs naar een tuincentrum, waar ik naar lotusbloemen informeerde. Hebben we niet, zei een man, dat is voor op het water.

Ik volg de vlaggen van het Mahler Festival naar het paviljoen, waar het concert van de avond ervoor wordt herhaald. Het slotdeel van Mahler 3. Meer nog dan maandagavond raakt het me nu midscheeps, en dat komt niet alleen door de muziek. Het is ook de sfeer in het paviljoen. Vredig, bijna onaards, magisch, magisch-realistisch. Jongeren, gezinnen, mensen van alle komaf en pluimage, vreemde vogels inbegrepen, staren naar het reusachtige scherm. Sie genießen die himmlischen Freuden. Het enige weltlich Getümmel is een generator, die als een zachte bourdon de muziek ondersteunt. Over het himmlische Leben zou de aanminnige sopraan Ying Fang enkele uren later zingen tijdens de Vierde symfonie.

Sankt Peter im Himmel sieht zu.

Op haar outfit veel bloemen, doch geen lotusbloemen.

De avond besluit in de Kleine Zaal, die weer even het salon van Vrouwkje Tuinman is geworden. Ze draagt geen Mahler-t-shirt meer, maar een rode trui, in lijn met het kekke brilmontuur van kleindochter Marina Mahler. Ook pianist Julius Drake is er. Die begeleidt woensdagmiddag Das Lied von der Erde, dat het festival zondagavond ook zal besluiten – onontkoombaar leidt alles naar dat angstaanjagende meesterwerk. Vergeefs speur ik in Marina naar trekken van de grootvader die ze nooit heeft gekend. Ze vertelt hoe ze naar een babyconcert in het Festival is geweest. Het publiek dat er rondkroop, dat is het publiek van morgen, zegt ze. En hoe we moesten zorgen voor meer schoonheid en liefde om de wereld een beetje beter te maken alvorens wie die aan hen doorgeven. Sankt Gustav im Himmel sah zu.

Tot morgen,

Etwas gehaltener,

Mahlerman

Drie momenten van de dag

• De blik van dirigent Fabio Luisi na de slotmaten van de Derde symfonie
• Matthias Goerne in ‘Der Tambourg’sel’ en hoe althobo en celli daarin versmolten
• Ying Fang in ‘Das himmlische Leben’ aan het eind van Vierde symfonie