Mahlerman doet verslag - Dag 7

Kléts. Daar vliegt de dirigeerstok uit de handen van Jaap Van Zweden. Een tweede violist reikt hem het slagwapen discreet weer aan.
Tok. Alweer een gsm tegen de grond in het publiek.
Baf. Percussioniste Cynthia Yeh van het Chicago Symphony Orchestra dient de eerste van twee hamerslagen in de Zesde symfonie toe. De frêle vrouw wipt er zelf van omhoog, als een figuurtje in een stripverhaal.

Vrije geluiden, op dag 7 van het Mahler Festival.

Jaap Van Zweden en Cynthia Yeh zijn aansluitend de gasten op de Mahler Late Night. Daar is opvallend veel volk op afgekomen – Jaap blijft populair, en hij is opnieuw zijn eigenste zelve. Ik heb Jaap altijd een intrigerend figuur gevonden. Een man van contrasten. De dirigent van die onvergetelijke Parsifal met het Radio Filharmonisch Orkest, om maar iets te noemen, maar evenzeer de man die soms over de hekel wordt gehaald. De podcast Klassiek Inside van NPO Klassiek – zeer vermakelijk overigens – heeft er net geen vaste rubriek van gemaakt. Het sardonisch genoeg waarmee de presentatoren Jaap wegzetten als een man van decibels en dollars heeft bijna vileine trekjes. Tegelijk heb ik het idee dat het Jaap allemaal worst zal wezen. Jaap is Jaap. Live is life. Na-nà-na-na-na.

Het Chicago Symphony Orchestra (CSO) bleek een technisch superieure bolide met een overvloed aan pk’s onder de kap. Van Zweden wilde ze in één rechte lijn doorheen de Zesde symfonie sturen, legde hij uit op de Mahler Late Night. Het concert vloog dan ook voorbij. Onderweg had het CSO in het andante laten horen dat het niet alleen kracht kan uitstralen, maar ook tederheid. Ik telde af naar het slot van dat andante, met die ene wonderlijke passage. Ik noem ze ‘de zweefvlucht’. Partituurnummer 102 en 103, doorgaans na een minuut of twaalf-dertien. Bassen, celli, basstuba, contrafagot en fagotten, basklarinet: allemaal duiken ze richting es. Eerste en tweede violen maken intussen de omgekeerde beweging, krijgen nog een flinke zet mee van de grote trom en hernemen dan triomfantelijk het bloedmooie thema van het andante. Het is alsof het thema in de lucht wordt gekatapulteerd om dan ver boven ons te gaan zweven. Op YouTube heb ik zowat elke beschikbare opname van die zweefvlucht beluisterd. Opvallend genoeg kom ik uit bij ditzelfde Chicago Symphony Orchestra onder leiding van Bernard Haitink. Even, bijna onmerkbaar inhouden, een mini-Luftpause, ja: zo zweeft-ie lekker.

‘s Middags klonk in de Kleine Zaal Das Lied von der Erde. Pianist Julius Blake had weer twee uitstekende zangers tot zijn beschikking: mezzosopraan Feride Büyükdenktas en tenor Stuart Jackson. Blake vertelde vooraf dat Das Lied von der Erde echt voor orkest was geschreven en dat het een van de meest oncomfortabele pianotranscripties was die hij kende. Je begon je af te vragen waarom het dan überhaupt werd gespeeld. Blake toverde als altijd met kleuren waar hij kon, beide zangers excelleerden, maar uiteindelijk kwamen we weer uit bij het begin: het besef dat dit werk echt voor orkest was geschreven.

Vandaag speelt Van Zweden met het Chicago Symphony Orchestra ook de Zevende symfonie. Zes en Zeven horen bij elkaar als een twee-eenheid, zegt Van Zweden in het festivalboek Mahler’s Universe: na het diepe dal en het naargeestige einde van de Zesde komt de heropstanding van de Zevende. De Zevende is veel, maar in één rechte lijn erdoor, dat zie ik niet zo voor me. Het is bochtenwerk, een onbekend, grillig parcours. Bij nachte, bovendien. Benieuwd hoe de bolide uit Chicago zich op dat parcours gedraagt.

Altväterisch,

Tot morgen,

Mahlerman

De drie momenten:

• Feride Büyükdenktas en Julius Blake in ‘Der Abschied’
• De zweefvlucht van Jaap en het CSO
• Het slotakkoord van de Zesde symfonie, uiteenspattend in wat paukengeroffel en pizzicato’s